آینده ایران درون خطر؛ خشکسالی‌های طولانی‌تر و سیل‌های بیشتر ...

آینده ایران درون خطر؛ خشکسالی‌های طولانی‌تر و سیل‌های بیشتر

Iran Future , Longer droughts and more flood  due to Increase temperature

روند افزایش دمای زمـین درون ایران شروع شده | سناریوهای تغییر اقلیم درون ایران

اعضای این تیم تحقیقاتی کریم عباسپور، تصویر نویسی درباره خشکسالی دکترای علوم طبیعی، محقق و رئیس گروه خاک، آب‌های زیرزمـینی و زباله درون موسسه فدرال علوم و تکنولوژی مرتبط با آب سوئیس، ملیحه کیخایی دکترای کشاورزی، طراح، هماهنگ کننده و مدیر پروژه مـهندسان مشاور آب پويش بنا و سعید اشرف واقفی محقق پسادکترای دانشگاه آلبرتا کانادا درون دانشکده علوم زمـینی و اقلیمـی هستند.

ایرکانیوز- irca news- جمعه 15 سپتامبر 2017 – 24 شـهریور 96

 – گروهی از محققان ایرانی خارج از کشور درون حال انجام تحقیقی درون رابطه با مـیزان منابع آب ایران و تغییراقلیم هستند.

دکتر مجید عباس پور

خبر انلاین -نیو صدر- وضعیت منابع آبی ایران سال بـه سال نگران‌‌کننده‌تر مـی‌شود، مـیزان مصرف منابع آب درون ایران بسیـار زیـاد هست و از سوی دیگر گرمایش جهانی هم این خشکسالی را تشدید مـی‌کند. تصویر نویسی درباره خشکسالی سرعت افزایش دما درون ایران زیـاد هست و این اتفاق، تاثیر زیـادی بر کاهش مـیزان بارندگی و افزایش تبخیر دارد.

اما این مـیزان چقدر است؟ اکنون تیم مطالعاتی از محققان ایرانی درون خارج از کشور بـه دنبال پیدا پاسخی به منظور این سوال هستند. تصویر نویسی درباره خشکسالی آنـها درون حال تهیـه مدل هیدرولوژیکی کامل و دقیقی از ایران هستند، این مدل شامل جزییـات بسیـار مناسبی از شرایط منابع آب ایران هست و با کامل شدن آن، اطلاعات و نتایج حاصل درون نشریـات داخلی کشور و ISI منتشر مـی‌شود و اطلاعات آن درون دسترس همـه قرار مـی‌گیرد.

اعضای این تیم تحقیقاتی کریم عباسپور، دکترای علوم طبیعی، محقق و رئیس گروه خاک، آب‌های زیرزمـینی و زباله درون موسسه فدرال علوم و تکنولوژی مرتبط با آب سوئیس، ملیحه کیخایی دکترای کشاورزی، طراح، هماهنگ کننده و مدیر پروژه مـهندسان مشاور آب پويش بنا و سعید اشرف واقفی محقق پسادکترای دانشگاه آلبرتا کانادا درون دانشکده علوم زمـینی و اقلیمـی هستند.

عباسپور بـه نمایندگی از این گروه درون مصاحبه‌ای با خبرآنلاین، از برخی از اطلاعات جدیدشان درون این تحقیق گفتند و از آینده وضعیت منابع آب ایران با توجه بـه روند کنونی تغییراقلیم گفت. مشروح این گفتگو را مـی‌توانید درون ادامـه بخوانید:

بر اساس اطلاعات مختلف دمای مـیانگین ایران از سال 1977 تاکنون افزایش پیدا کرده است، این افزایش دما چه مـیزان از منابع آب زیرزمـینی ایران را کاهش داده است؟

با توجه بـه گستردگی مساحت و تنوع اقلیمـی نظر درون مورد شرایط منابع آب ایران بـه عنوان یک واحد کلی گمراه کننده است. شرایط آب و هوایی و وضعیت منابع آب درون سراسر ایران متنوع است، درون هر منطقه از ایران حتما با توجه بـه شرایط اقلیمـی و هیدرولوژیکی آن وضعیت منابع آب بررسی شود.

به همـین دلیل برسی دقیق مـیزان کاهش آب‌های زیرزمـینی نیـازمند ثبت و تجمـیع اطلاعات برداشت از آب‌های زیر زمـینی هست و درون حال حاضر دسترسی بـه این اطلاعات بسیـار دشوار است. اما بـه طور کلی مـی‌توان گفت کـه منابع آب زیرزمـینی ایران چه بـه لحاظ کمـی و چه بـه لحاظ کیفی با سرعت بسیـار زیـادی رو بـه کاهش است. برداشت از منابع آب زیرزمـینی افزایش چشمگیری داشته هست و این افزایش برداشت همزمان با کاهش تغذیـه آبخوان‌ها بـه دلیل کاهش بارندگی بوده است، درون کنار این امر افزایش دما هم مسئله را بحرانی‌تر مـی‌کند.

این شکل کـه شیب خطی تغییرات مـیانگین درجه حرارت درون ایران را از سال 1977 که تا 2012 نشان مـی‌دهد، شیب مثبت درون بخش عمده کشور نشان دهنده افزایش درجه حرارات بـه مـیزان 1/1 درجه سانتیگراد است.

شکل 1. شیب تغییرات خطی به منظور مـیانگین درجه حرارت  از سال 1977 که تا 2012، مثبت بودن اعداد افزایش درجه حرارت درون کل کشور را نشان مـی دهد

در رابطه با بارندگی چطور آیـا درون طول این سال‌ها مـیزان بارندگی درون مناطق خشک ایران تغییر کرده است؟ گرمایش جهانی را مـی‌توانیم عامل چه مـیزان از سیل‌های شمال کشور درون طول این سال‌ها بدانیم؟

در تحقیق خود ما مـیزان تغییرات بارندگی را به منظور یک دوره تاریخی بلندمدت بررسی کردیم. شکل (2) شیب تغییرات خطی بارش از سال 1977 که تا 2012 را نشان مـی‌دهد. اعداد منفی نشان دهنده کاهش بارندگی است، همانطور کـه در شکل مشخص هست اکثر بخش‌های کشور بخصوص قسمتهای غربی دارای کاهش بارندگی درون دوره آمار مورد بررسی بوده‌اند. شکل (3) هم مقدار کاهش را بـه مـیلیمتر نشان مـی دهد.

ما درون صورتی مـی‌توانیم بگوییم چند درصد از سیل‌های اخیر ناشی از سوء مدیریت هست که مقایسه‌ای از شرایط حال و گذشته انجام دهیم. درون این بررسی حتما مـیزان بارش‌هایی کـه در سال‌های اخیر منجر بـه سیل شده را با شرایط گذشته مقایسه کنیم. اگر درون گذشته این مـیزان بارش باعث وقوع سیلی نشده باشد بنابراین سیل‌های اخیر درون اثر سوءمدیرت‌ها رخ داده است.

شکل 2. شیب تغییرات خطی مـیانگین بارش بلند مدت از سال 1977 که تا 2012

شکل 3.  تغییرات مـیانگین بارش بـه مـیلیمتر درون دوره آماری (2003-2012) نسبت بـه (1977-1986)

با توجه بـه روند افزایش سریع دما درون ایران، درون آینده وضعیت منابع آبی ایران چطور است؟ طبق سناریوهایی مختلف تغییراقلیم درون خوشبینانـه‌ترین و بدبینانـه‌ترین حالت گرمایش جهانی منجر بـه کاهش جقدر از منابع آب زیرزمـینی ما درون ایران که تا پایـان سال 2100 کم مـی‌شود؟

برای پاسخ بـه سوال تیم ما درون تحقیق با استقاده از بیست مدل از سناریوهای تغییر اقلیم ICCP افزایش دما درون ایران را پیش‌ببینی کرده‌ایم. درون شکل (4) مـیانگین بلند مدت دمای حداکثر درون دوره آماری (2012-1977) را درون ایران نشان مـی‌دهد کـه مـیانگین حداکثر دما درون بخش‌های شمالی کشور 13 درجه سانتیگراد و در بخش‌های جنوبی 32 درجه سانتیگراد است.

در شکل 4 تغییرات دما که تا سال 2050 نسبت بـه دوره گذشته (2012-1977) نشان داده شده است. درون شکل نیز نشان داده شده هست در اکثر بخش‌های زیر دامنـه‌های البرز که تا سال 2050 بـه طور متوسط دما 2 که تا 3 درجه سانتیگراد افزایش پیدا مـی‌کند. بـه طور کلی با درون نظر گرفتن تاثیر افزایش دما، بارش‌های نامنظم، تغییر الگوی بارش، کاهش بارش و افزایش جمعیت، منابع آب سطحی و زیرزمـینی درون ایران درون شرایط بسیـار بحرانی قرار مـی‌گیرند.

شکل 4. مـیانگین دمای حداکثر درون دو دوره اماری گذشته (2012-1977) و آینده (2050-2006)، پیش بینی افزایش دما 2 که تا 3 درجه سانتیگراد درون ایران را نشان مـی دهد.

یک بحثی کـه همـیشـه درون ایران مـیان مسئولان و کارشناسان وجود دارد این هست که درون وضعیت خشکسالی کنونی ما، تغییراقلیم چه سهمـی داشته است. نظر شما درباره این موضوع چیست؟ آیـا اگر هیچ سوء مدیریتی درون زمـینـه منابع آبی انجام نمـی‌شد باز هم بـه علت تغییراقلیم درون ایران خشکسالی شدیدی وجود دارد؟

شرایط خشکسالی درون ایران تحت تاثیر هر دو عامل تغییر اقلیم و عدم مدیریت است؛ همانطور کـه در شکل (3) نیز نشان داده شده، از سال 1977 بارندگی کاهش یـافته این درون حالی هست که با افزایش دما روبرو بوده‌ایم. آنچه مسلم هست افزایش دما همراه با افزایش مصرف آب درون بخش‌های مختلف کشاورزی، شرب و صنعت هست و کاهش بارندگی تامـین این حجم تقاضای آب را با مشکل روبرو کرده است.

اگر چه نمـی‌توان گفت کـه تغییرات افزایش دما و کاهش بارندگی تنـها عامل حوادث سیل و خشکسالی‌های اخیر است. مشخص تاثیر عوامل طبیعی تغییراقلیم و سوء مدیریت نیـاز بـه بررسی‌های بیشتری دارد کـه ما هنوز بـه آن نپرداخته ایم.

در شکل شماره (5)، فراوانی وقوع دوره‌های خشک ( دوره خشک، دویست روز متوالی با بارش کمتر از دو مـیلیمتر درون نظر گرفته شده است) درون دوره آماری گذشته (2012-1977) و برای آینده که تا سال 2050 نشان داده شده است. همانطور کـه مشخص است، احتمال وقوع دوره خشک درون آینده بـه شدت افزایش پیدا مـی‌کند.

شکل 5. افزایش احتمال وقوع دوره خشک درون دوره آینده که تا سال 2050 نسبت بـه دوره آماری گذشته (212-1977)، دوره خشک دویست روز متوالی با بارش کمتراز دو مـیلیمتر تعریف شده است.

به جز خشکسالی آیـا مـیزان سیل هم درون ایران افزایش پیدا مـی‌کند؟

احتمال وقوع سیل نیز درون بخش‌های از ایران بـه طور قابل توجهی افزایش پیدا مـی‌کند. ما احتمال وقوع تعدادی از سیلهای گذشته را درون آینده بررسی کردیم. بـه عنوان مثال، ما درون شکل (6) سیل آبان ماه 1394 (6/8/1394) درون استانـهای ایلام و لرستان را کـه منجر بـه کشته شدن 9 نفر شده بود را بررسی کردیم. نتایج نشان مـی‌دهد این سیل درون آینده نیز درون این استانـها با احتمال وقوع بالاتری تکرار مـی شود. به منظور سیل‌های دیگر گذشته دیگر همـین سرنوشت پیش بینی شده هست.

شکل 6. بررسی سیل سال 1394 استانـهای ایلام و لرستان درون آینده و افزایش احتمال وقوع این سیل درون آینده

با مدیریت مناسب و به کاربری استراتژیـهای مناسب، تاثیر تغییر اقلیم بر منابع آب درون ایران قابل مدیریت است. با شرایط حاضر، ایران با خشکسالی و سیل‌های عمده‌ای روبرو هست که این حوادث خسارت‌ها و اثرات زیـادی بـه دنبال دارد.

حدود 2 سال پیش گزارشی درون مجله نیچر منتشر شد کـه در آن نوشته شده بود با ادامـه روند گرمایش جهانی برخی مناطق خاورمـیانـه غیرقابل زندگی مـی‌شوند کـه ایران هم بخشی از آن بود، چقدر امکان دارد این اتفاق رخ دهد؟

من درون این مورد مطمئن نیستم. من بـه این نوع پیش‌بینی‌های آخرالزمانی معتقد نیستم، اما اگر ما کاری انجام ندهیم، مطمئنا زندگی به منظور مردم درون ایران سخت‌تر و مشکل‌تر خواهد شد.

برای تطبق پذیری با پیـامدهای تغییراقلیم چه اقداماتی حتما در ایران انجام شود، آیـا آماده مقابله با افزایش سیل و خشکسالی و … درون ایران هستیم؟

ایران بـه تنـهایی قادر نیست گرمایش زمـین و تغییراقلیم را کاهش بدهد، این کار بـه یک توافق جامع بین همـه کشورها، بخصوص کشورهای صنعتی، با هدف کاهش گازهای گلخانـه‌ای که تا 50 سال آینده نیـاز دارد. اما ایران مـی‌تواند کارهای زیـادی بـه منظور تسکین و تطبیق‌پذیری با پیـامدهای تغییر اقلیم با اعمال سیـاست‌های مدیریتی مناسب با درون نظر گرفتن آب و جمعیت انجام دهد.

بر اساس مطالعات قبلی ما، که تا سال 2030 سرانـه منابع آب درون ایران کمتر از استاندارد شرایط بحرانی 1500 مترمکعب بر سال مـی‌شود. درون آینده ایران خشکسالی‌های بیشتر و طولانی‌تر و همچنین سیل‌های بیشتری را با توجه بـه نتایجی کـه در بالا ذکر شد دارد. اقداماتی کـه ایران به منظور کاهش اثرات تغییر اقلیم مـی‌تواند انجام بدهد خیلی متفاوت از آنچه سایر کشورها انجام داده‌اند نیست. مقالات زیـادی درون زمـینـه های مدریت آب، مدیریت سیل و خشکسالی، و کشاورزی بـه چاپ رسیده هست که مـی تواند به منظور ایران نیز راه گشا باشد.

حضور ما درون توافقنامـه پاریس چقدر مـی تواند به منظور جنگ ما علیـه تغییراقلیم مفید باشد؟ 

ایران کشور مـهمـی هست و آنچه ما درون سطح بین‌الملل انجام مـی‌دهیم نیز بسیـار اهمـیت دارد. ما حتما در توافقنامـه پاریس همراه با بسیـاری دیگر از کشورها بـه عنوان کشور دوستدار محیط زیست بر اساس آموزه‌های دینی خودمان حضور داشته باشیم. این توافق یک تلاش جهانی هست در مقابل انتشار گازهای گلخانـه‌ای کـه به دست خود انجام داده‌ایم.

مسئله بسیـار مـهم این هست که بدانیم درون جامعه امروز تصمـیمات بر اساس شرایط پیچیده اقتصادی، سیـاسی، اجتماعی، و محیط زیست اتخاذ مـی‌شود، ما نمـیتوانیم فقط مشکلات آب درون ایران را درون شرایط انزوا و ایزوله انجام دهیم بلکه نیـاز بر این هست که همـه ابعاد جامعه درون این مسئله درگیر شوند.